İT-ə necə başlamaq olar?

HRin-də biz tez-tez bu sahədə yeni olan və İT səyahətinə haradan başlayacağını bilməyən insanlarla  qarşılaşırıq. Sahəyə uyğun faydalı resurslar toplamaqla yanaşı, həmçinin yeni başlayan tərtibatçıların müsahibə zamanı bazarı necə öyrənmək, proqramlaşdırma dilini seçmək və nəyi unutmamaq lazım olduğunu soruşduq.

1. Niş və sonra proqramlaşdırma dili seçin

İnkişafın bir çox istiqaməti var. Kimsə Front-End-ə getmək istəyir, kimsə Game Dev, Enterprise, Mobile və ya Back-End-ə getmək istəyir və s. Bəs ən yaxşısını necə seçmək və haradan başlamaq lazımdır?

Təbii ki, bəyəndiyiniz daha yaxşıdır. Ancaq etibar edə biləcəyiniz daha konkret göstəricilər var. Seçdiyiniz nişdə bir çox vəzifənin olub-olmadığını, giriş üçün həddi və böyümə perspektivlərinin nə olduğunu görün. Vakansiyaları və maaşları yoxlayın.

Görəcəksiniz ki, yaxşı maaş təkcə tərtibatçının və nişin təcrübəsindən deyil, həm də proqramlaşdırma dilindən asılıdır. Misal üçün, İT layihələrinin yerləşdirilməsi (yəni saxlanılması) üçün ən böyük veb-servis olan GitHub tərəfindən aparılan araşdırmaya görə, JavaScript populyar dillərin ilk onluğuna başçılıq edir, ondan sonra Python, Java, Typescript, C# və s.

Proqramlaşdırma dillərinin reytinqi github.com

Yuxarıdakı GitHub reytinqi tədqiqatlarından yalnız biridir. Hansı proqramlaşdırma dilini öyrənmək lazım olduğunu başa düşmək üçün sahə üzrə reytinqlərə baxın. Sonra görəcəksiniz ki, mobil inkişafda Swift, Back-end Java, Front-end JavaScript üstünlük təşkil edir. İxtisas sahəniz daxilində bir dil seçin. Dil nə qədər populyardırsa, onun üçün bir o qədər açıq vakansiyalar mövcud və rəqabət bir o qədər yüksəkdir.

Kütləvi şəkildə deyil, niş şəkildə gedə bilərsiniz - yəni daha dar dilləri öyrənin, məsələn, Kotlin, Go, Rust, Ruby. Yeri gəlmişkən, belə dilləri bilən namizədlər daha yüksək maaş ala bilmə imkanına sahib ola bilirlər.

2. Təcrübə/məşğulluq proqramı seçin

Şəhərinizdə bir çox İT şirkətləri varsa, onların nə üzrə ixtisaslaşdığına və sıfırdan proqramlaşdırma dilini necə öyrətdiklərinə baxın. Yüksək rəqabət mühitində olan bəzi işəgötürənlər işçilərinin inkişafına sərmayə qoymağa hazırdırlar və bu sizin üçün əla fürsət ola bilər. Ona görə də daima bu kimi developer vakansiyalarini izləmək lazımdır.

Bu cür proqramlar qısa (bir neçə aydan altı aya qədər) və uzun (altı aydan və ya daha çox) olur. Aralarındakı fərq yalnız zaman aspektindən ibarət deyil.

Bir qayda olaraq, uzunmüddətli təcrübə "sıfır" səviyyəsində olan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Çox güman ki, təlim müddətində ödəniş almayacaqsınız və bu proses çox vaxt aparacaq, ancaq mentorunuzdan proqramlaşdırma dilini öyrənmək və İT şirkətinin işinə daxildən baxmaq imkanınız olacaq.

Qısamüddətli təcrübələrdə gənc tərtibatçılar tez-tez spesifik texnologiyalar - Spring, BigData, UJS, React öyrənirlər və layihələr üzərində işləyirlər. Ancaq hər şey şirkətin ixtisasından və seçilmiş kursdan asılıdır. Burada proqramlaşdırma dilinin əsaslarını bilmək faydalı olur.

Öyrənmək, eyni zamanda əmək haqqı və peşəkar təcrübə əldə etmək istəyirsinizsə, təlim və məşğulluq proqramlarını seçin. Haulmontda Bench adlı proqramımız var. Tərtibatçıları sıfırdan öyrətmədiyimiz üçün biz Java nüvəsini yaxşı bilən mütəxəssisləri gözləyirik və dərhal iş və əmək haqqı təklif edirik. Gənc həmkarlar, texnologiyalarımız və real müştəri həllərinin funksionallığı, ümumi kod dizayn standartı, Jmix platformamız, şirkətdə istifadə etdiyimiz texnologiya və çərçivələrlə tanış olurlar. Şübhəsiz digər şirkətlərin öz şərtləri və təklifləri də var. Həmin şərtləri və təklifləri soruşmaqdan çəkinməyin.

3. Təhsil və özünütəhsil üçün resurslardan faydalanın

İlk öncə gəlin tələbələr perspektivindən məsələyə baxaq. Fakt budur ki, siz aparıcı proqram və texnologiya istehsalçılarından pulsuz və həqiqətən faydalı lisenziyaların və proqram təminatının zəngin siyahısına daxil ola bilərsiniz. Məsələn, JetBrains, dünyaca məşhur IntelliJ IDEA inkişaf mühitinin və Kotlin dilinin müəllifləri tələbələrə (və müəllimlərə də!) pulsuz təhsil lisenziyaları təqdim edir. Bu paketə IntelliJ IDEA özü də daxil olmaqla şirkətin 20-ə yaxın məhsul və inkişaf mühitinə giriş daxildir.

Gec-tez versiyaya nəzarət sistemləri və depoları ilə tanış olmalı olacaqsınız. Açıq-aydın bilin ki, bunlarsız inkişaf heç yerdə yoxdur. Beləliklə, Git və GitHub-ı indi öyrənməyi məsləhət görürük.

Git ən populyar versiyaya nəzarət sistemidir. Bu, yoxlama məntəqələrində kodu saxlamağa imkan verir (belə ki, səhv olarsa, hər şey işlədiyi vəziyyətə qayıda bilərsiniz). Fayllardakı dəyişiklikləri izləyin və digər tərtibatçılarla birlikdə redaktə edin. Komanda layihələri üzərində işləsəniz, versiyaya nəzarət sistemi də faydalı olacaq.

GitHub veb xidmətidir, tərtibatçılar üçün bir növ sosial şəbəkədir. Burada kodunuzu yerləşdirə və suallar verə bilərsiniz. Açıq mənbə layihələrində icma ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz. Bundan əlavə, GitHub Pro, bulud xidmətləri, inkişaf mühitləri və domenlərə pulsuz giriş imkanı olan bir paket təqdim edir.

Lisenziyalardan istifadə etmək üçün şəxsiyyətinizi təsdiqləməlisiniz. Lazımi təlimatları xidmət səhifələrində asanlıqla tapmaq mümkündür.

Microsoft məhsullarının və təhsil proqramlarının zəngin siyahısı var. Bununla belə, bəzi xidmətlər universitet lisenziyası əsasında mövcuddur. Əmin deyilsinizsə, universitetinizin bu proqrama bağlı olub olmadığını soruşun.

Bəs siz artıq tələbə deyilsinizsə, nə olacaq? Burada kursları və onlayn məktəbləri qeyd edə bilmərik. İndi istənilən büdcə üçün onların çoxu var və onları axtarış sistemində ilk sorğuda asanlıqla tapmaq olar. Aydın olmayan həllərlə bağlı sizə öyrənmək istədiyiniz proqramlaşdırma dilinin müəlliflərindən və ya İT bazarının liderlərindən təlimlərə diqqət yetirməyinizi məsləhət görürük. Məsələn, artıq qeyd olunan JetBrains-dən kurslar var. Proqramda yeni başlayanlar üçün modullar var. Java-nın tərtibatçılarından biri olan Oracle-dan sertifikatlaşdırmaya hazırlıq resursları da var. Onlar daha təcrübəli mütəxəssislər üçün faydalı olacaq. Git və Github haqqında unutmayın,  tələbə paketi olmasa belə, bu versiyaya nəzarət sistemi və veb repozitoriya haqqında bilik lazımdır.

Əlbəttə ki, inkişaf daimi öz-özünə öyrənmə ilə bağlıdır. Beləliklə, kitablar, YouTube videoları və tematik resurslar müntəzəm rutinə çevrilməlidir. Habr və Tproger-də texniki materialları oxuyun. Bu platformalarda tərtibatçılar bilik və təcrübələrini bölüşürlər, şirkətlər (və gələcək işəgötürənləriniz) blog yazır, texnologiyaları və yeni buraxılışları haqqında danışırlar. Bu, sizə İT xəbərləri, populyar texnologiyalar və trendlərdən xəbərdar olmağa imkan verəcək.

4. Test və müsahibədən qorxmayın

Bəli, təcrübə və məşğulluq proqramlarına daxil olmaq üçün test tapşırığından və müsahibədən keçmək lazımdır. Çoxları üçün bu sürpriz və stress kimi gəlir. Amma test sayəsində kifayət qədər biliyə sahib olub-olmadığını və öyrənməyin maraqlı olub-olmadığını mütləq öyrənəcəksən. Adətən, başa çatdırmaq üçün bir neçə həftə verilir, lakin siz həmişə sizin üçün əlverişli olan müddətlə razılaşa bilərsiniz.

Junior tərtibatçıları ilə müsahibə verərkən müəssisə proqramlarının inkişafı sahəsində dərin biliklər gözlənilmir. Ümumilikdə obyekt yönümlü proqramlaşdırmaya və Java Core-a (və ya öyrəndiyiniz dildən asılı olmayaraq) diqqət yetirin. Dilin xüsusiyyətləri, sintaksisi və əsas sinifləri haqqında danışın.

Çox vaxt təcrübəsiz tərtibatçılar təhsil və iş təcrübəsi (əgər varsa) haqqında danışırlar, lakin onlara tanış olan texnologiyalar haqqında danışmağı unudurlar. Əsas çərçivələri, yəni Spring, Hibernate və Git və BugTracker kimi alətlərlə necə işləməyi bilirsinizsə, müsahibədə onlar haqqında məlumat verdiyinizdən əmin olun. Bu, işəgötürənin gözündə sizin üstünlüyünüz olacaq.

Dürüst olun və biliklərinizi çox qiymətləndirməyin. Görüşdə necə olduğunuz asanlıqla aydın olacaq. Müsahibədə nəzəri suallarla yanaşı, kodu necə başa düşdüyünüzü görmək üçün sizə praktiki nümunələr veriləcək. Burada real biliklərinizi praktikada göstərə bilərsiniz.

5. Digər namizədlərdən fərqlənin

Əgər siz artıq dilin əsaslarını bilirsinizsə, öz layihənizə başlamağı düşünün. Sizi maraqlandıran mövzu sahəsi götürün, bir tapşırıq hazırlayın, onu parçalayın və avtomatlaşdırın. Bəli, bir çox çətinliklər, səhvlər və bilinməyən sözlər olacaq. Ancaq sonda siz davam edə biləcəyiniz təcrübə qazana bilərsiniz.

Sonra layihəni GitHub-da dərc edin (yaxşı ki, siz GitHub ilə artıq tanışsınız) və CV-yə link əlavə edin. Məşhur veb xidməti ilə tanışlığınız və açıq mənbədə ümumi iştirakınız işəgötürəninizi xoş təəccübləndirəcək.

Son olaraq,  proqramlaşdırma dili, çərçivələr və texnologiyalar üçün sənədlərin əksəriyyəti, həmçinin cari texnologiyalar haqqında kitablar və məqalələr ingilis dilində yazılmışdır. Beləliklə, səviyyəniz hələ də "London Böyük Britaniyanın paytaxtıdır"dırsa, vəziyyəti düzəltmək üçün kifayət qədər əsas var.

Ümid edirik ki, bu məsləhətlər başlamanıza kömək edəcək. Təcrübəsiz tərtibatçılara nə məsləhət görərdiniz? Təcrübənizi paylaşın.